حقوق ورزشی

حقوق ورزشی به دو بخش حقوق جزایی و حقوق مدنی تقسیم می­شود: 

الف- حقوق جزایی:

هرگاه افراد مرتکب جرم شوند، مجرم شناخته شده و دچار مسئولیت جزایی می­شوند و باید پاسخگو باشند. در قانون اساسی آمده که حوادث ناشی از عملیات ورزشی مشروط به اینکه سبب آن حوادث، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم با موازین شرعی مخالفت نداشته باشد، جرم محسوب نمی­شود به عبارت دیگر این ماده یک مصونیت قضائی به ورزشکاران اعطاء کرده است. اصلی­ترین دلیل جرم نبودن حوادث ورزشی 1ـ هدف ورزش که همان پرورش جسمانی و تقویت روحیه سالم در افراد کشور است. 2ـ رضایت طرفین: در صورتیکه ورزش با رضایت طرفین انجام شود، اگر حوادثی رخ دهد، حتی اگر یکی از طرفین فوت شود، دیگری هیچ مسئولیت جزایی ندارد. 3ـ زمان و مکان نیز در جرم نبودن حوادث ورزشی اهمیت دارد؛ یعنی امکان و آن زمانیکه از نظر مقررات بین­المللی یا محلی اختصاص به هر ورزش دارد. 4ـ مقررات: مهمترین اصل برای جرم نبودن حوادث ورزشی است. آنچه که در قضاوت حوادث، قاضی مورد توجه قرار می­دهد. 1ـ فرد در حال فعالیت ورزشی باشد، یعنی انجام یک حرکت ورشی در خارج از محدوده فعالیت ورزشی نمی­توان شامل بند مصونیت شود. 2ـ عمل موردنظر قانون­گذار باید ورزشی باشد؛ مثل: مشت­زنی حرفه­ای که غیرمجاز اعلام شده و ورزش محسوب نمی­شود. شرع و تربیت بدنی: آنگونه که از ورزش­ها که مستلزم ایذاء نفس یا ایذاء غیر است؛ اشکال شرعی دارد اما اگر ورزش وسیله­ای باشد برای هرچه بهتر انجام وظیفه کردن در همه ابعاد زندگی و تقرب به خدا صد در صد اسلامی است؛ در حدیث نبوی است که «لا ضراراً و لا ضراراً فی الاسلام» مرجع تشخیص مخالفت ورزشی با شرع بر عهده قوه قضائیه است و دادگاه هیچ الزامی به پذیرش نظر دستگاه ورزشی ندارد.

اختیار قانونی مدیران ورزش در تنبیه ورزشکاران

 علی­رغم ممنوعیت تنبیه بدنی دانش­آموزان مکرراً از سوی وزارت آموزش و پرورش بطور کلی باید گفت که مربیان و سرپرستان قانوناً اختیار تنبیه بدنی ورزشکاران را دارند و حدود و شرایط آن را قانون مشخص کرده، تنبیه اطفال ورزشکار باید به انگیزه تأدیب یا حفاظت باشد یک مربی باید به هنگام تنبیه به موارد ذیل توجه کند. 1ـ تذکر، توجیه و نصیحت نتیجه­ای نداشته باشد. 2ـ اقدام متناسب با فرهنگ کودک باشد. 3ـ تنبیه با توان جسمی و روحی کودک مناسب باشد. 4ـ تنبیه با تخلف یا خطراتی که احتمال وقوع دارد؛ مطابقت داشته باشد.

خودداری از کمک به مصدومین و مجروحین در محیط­های ورزشی جرم است؛

بدون اینکه فرد حتی تقصیری در وقوع صدمه و خطر جانی داشته باشد؛ با این شرایط که: 1ـ شخص واقعاً در معرض خطر جانی باشد؛ 2ـ خودداری از اقدام فوری یا کمک طلبیدن از دیگران. در این دو مورد الزام قانونی دارد و تأخیر در آن جرم است ولی در قانون اساسی ما اقدام کسی به حکم قانون ملزم به کمک است نباید برای او و دیگران متضمن خطر جانی باشد؛ چون حفظ جان او مقدم بر نجات دیگران است.

ب- حقوق مدنی:

در هر مورد که شخص ناگزیر از جبران خسارت دیگری باشد می­گویند در برابر او مسئولیت مدنی دارد برخلاف قانون جزا که کم دیده می­شود کسی به دلیل ارتکاب جرم از طرف دیگری، مجازات شود در مسئولیت مدنی در موارد گوناگون می­بینیم که شخص مسئول جبران خساراتی که خود او در ایجاد آن دخالتی نداشته است. مسئولیت مدنی: قراردادی؛ خارج از قرارداد.

 الف) قراردادی:

 عبارت است از تعهدی که در نتیجه تخلف از مفاد قرارداد برای اشخاص ایجاد می­شود.

ب) خارج از قرارداد:

ریشه این مسئولیت پیمان بین دو ورزشکار نیست بلکه تخلف از قانون است که برای همه وجود دارد.

 منبع قانون مسئولیت مدنی:

مسئولیت مدنی مصوب 1339 است «هر کسب بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی­احتیاطی به جان، مال، آزادی، آبرو و ... دیگران لطمه وارد کند مسئول جبران خسارت ناشی از آن عمل است.

تعلل در آموزش­های ورزشی و پیامدهای آن:

 اما اولین مطلب در امر آموزش که می­تواند به دلیل تحقق ضرر موجب مسئولیت قانونی باشد، عدم صلاحیت مربی یا معلم است که به علت پرداختن حق­الزحمه یا ارتباط خصوی و سهل­انگاری مسئولان است. ذکر این مطلب مهم است که مسئولیت ناشی از آموزش منحصر به تعلیم نادرست نیست؛ بلکه خودداری از آموزش مهارت­ها و حرکات ورزشی می­تواند موجب مسئولیت قانونی شود. نکاتی که در ایجاد مسئولیت قانونی تأثیر دارند: 1ـ مراقبت از ورزشکاران اعم از مبتدی تا مجرب به عهده مربی است و سهل­انگاری در آن موجب مسئولیت قانونی می­شود. 2ـ یک مربی خوب سلسله مراتب مهارت­ها و حرکات را در آموزش­های خود در نظر می­گیرد تا دچار مسئولیت­های قانونی نشود. 3ـ یک مربی با صلاحیت قبل از شروع آموزش از ملامت کامل شاگرد خود اطمینان حاصل می­کند تا دچار مسئولیت قانونی نشود. 4ـ حضور معلم ورزش یا مربی در هنگام فعالیت ورزشی یک ضرورت اجتناب­ناپذیر است. 5ـ یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد مسئولیت قانونی می­شود تعداد بیش از حد ورزشکاران است؛ پذیرش مسئولیت مراقبت از این تعداد زیاد یک بی­مبالاتی است. 6ـ مربیان و امثال آن از مداخله در امور ورزشی ممنوع و به انجام کمک­های اولیه ملزومند؛ و هرگونه قصوری به بهانه اینکه قانون، مداخله را منع کرده قابل بخشش نیست چون کمک به مصدوم یک چیز است و دخالت یک چیز دیگر. اگر در نتیجه کمک خلاف اصول کمک­های اولیه ورزشکار مصدوم دچار وخامت مال و یا غیره شود فرد ضامن است، هرچند جز مساعدت انگیزه دیگری نداشته باشد. 7ـ استفاده از اسباب و لوازم مرغوب یک اقدام احتیاطی است زیرا حتی در صورت وقوع سانحه خسارات جانی و مالی کمتری به بار خواهد آمد برعکس استفاده از لوازم غیراستاندارد اقدامی خلاف اصول احتیاطی و بی­مبالاتی است. 8ـ بازدید از وسایل شخصی ورزشکاران یک وظیفه الزامی است؛ اگر مربی سهل­انگاری که برای او مسئولیت ایجاد می­شود؛ مدیران و مربیان باید از سلامت اماکن ورزشی اطمینان حصال کنند؛ همچنین اینان در برابر تماشاگران نیز مسئولند و باید امنیت را برای آنان فراهم کنند. 9ـ توجه به شرایط جوی که فعالیت­های ورزشی در آن صورت می­گیرد از جمله وظایف مربیان است در صورتی که منجر به صدمه شود؛ مسئولیت قانونی برای آنها ایجاد و به میزان خسارات وارده ملزم به جبران می­شود. مواردی که منجر به رفع مسئولیت قانونی مربیان و مدیران می­شود: در حمایت قانونی از مدیران ورزشی: 1ـ هر یک از مدیران در هر سمتی در امر ورزش باشد باید کلیه نواقص و معایبی را که به وظایف او مربوط می­شود به مقام بالاتر بطور دقیق گزارش نماید تا مسئولیت قانونی متوجه آنها نشود. 2ـ شرط عدم مسئولیت مدیران ورزشی: در چنین شرایطی زیان­دیده حق مطالبه خسارت را از دست می­دهد و تعهد مسئول در برابر او از بین می­رود. مثلاً: والدین نوجوان تعهد می­کنند اگر فرزندشان خساراتی به وسایل ورزشی وارد کرد هزینه را پرداخت کنند در این صورت مربی دیگر تعهدی ندارد. 3ـ بیمه حوادث ورزشی: یکی دیگر از ابزارهای مناسب برای حمایت از مدیران و ورزشکاران در مقابل حوادث بیمه می­باشد.